ROZDZIAŁ VIIOBRZĘDY POGRZEBU POD PRZEWODNICTWEM BISKUPA WPROWADZENIE838. Jest bardzo stosowne, aby biskup jako zwiastun wiary i sługa pocieszenia, w miarę możliwości przewodniczył obrzędom pogrzebu, odbywającym się z licznym udziałem wiernych, zwłaszcza jeżeli sprawuje się je po śmierci biskupa lub prezbitera. 839. Do sprawowania obrzędów pogrzebu należy przygotować:a) w zakrystii lub w innym stosownym miejscu:- szaty liturgiczne koloru żałobnego- dla biskupa: albę, stułę, krzyż noszony na piersiach, kapę na procesję i do celebracji słowa Bożego, ornat do Mszy świętej, mitrę prostą, pastorał;- dla koncelebransów: szaty do Mszy świętej;- dla diakonów: alby, stuły, (dalmatyki);- dla innych posługujących: alby lub inne prawnie uznane szaty.b) w domu zmarłego: - krzyż procesyjny i świeczniki;- naczynie z wodą pobłogosławioną i kropidło;- kadzielnicę, łódkę z kadzidłem i łyżeczką.c) w prezbiterium:- to, co jest potrzebne do sprawowania Mszy świętej lub celebracji słowa Bożego.d) w pobliżu miejsca ustawienia trumny:- paschał;- przedmioty potrzebne do obrzędu ostatniego pożegnania, jeśli nie zostały przyniesione w procesji z domu zmarłego.840. W sprawowaniu obrzędów pogrzebu poza wyróżnieniem wynikającym z pełnionej funkcji liturgicznej lub ze święceń oraz poza honorami należnymi władzom świeckim stosownie do przepisów liturgicznych nie należy okazywać żadnych szczególnych względów osobom prywatnym lub stanowiskom ani w obrzędach, ani w zewnętrznej okazałości. Godny pochwały jest zwyczaj umieszczania ciała zmarłego złożonego w trumnie w takiej pozycji, jaką za życia zajmował w zgromadzeniu liturgicznym: wyświęconego szafarza głową w stronę ludu; świeckiego zaś głową ku ołtarzowi.841. W sprawowaniu obrzędów pogrzebu usilnie zaleca się szlachetną prostotę. Pochwala się składanie trumny na posadzce kościoła, zaś przy trumnie – ustawianie tylko paschału. Na trumnie można umieścić ewangeliarz lub księgę Pisma świętego, albo krzyż. Jeżeli zmarłym jest wyświęcony szafarz, zgodnie z miejscowym zwyczajem można umieścić odznaki jego stanu. OPIS OBRZĘDU842. Zachowując miejscowe zwyczaje i względy stosowności, podczas pogrzebu biskupa należy preferować przewidzianą w rytuale pierwszą formę obrzędów, obejmującą trzy stacje: w domu zmarłego, w kościele i na cmentarzu oraz – między nimi – dwie pośrednie procesje. W tym przypadku pochwala się zwyczaj, aby biskup przewodniczył także stacji w domu zmarłego i pierwszej procesji. Jeżeli sam biskup nie udaje się do domu zmarłego, ale ta stacja jest przewidziana, winien jej przewodniczyć jeden z prezbiterów, któremu to przysługuje. Biskup zaś niech oczekuje w kościele przy katedrze albo w zakrystii. 843. Jeżeli biskup przewodniczy stacji w domu zmarłego i procesji do kościoła, w odpowiednim miejscu nakłada albę, krzyż noszony na piersiach, stułę i kapę koloru żałobnego (fioletową lub czarną) oraz mitrę prostą. Otrzymuje też pastorał. Mający koncelebrować Mszę świętą już od początku ubierają wymagane szaty. Również diakoni i inni posługujący ubierają przysługujące im szaty. 844. W domu zmarłego biskup po chrześcijańsku pozdrawia obecnych, wyrażając im pociechę płynącą z wiary. Następnie śpiewa się odpowiedni psalm, jeśli to możliwe, na sposób responsoryjny. Biskup dodaje stosowną modlitwę wskazaną w Rytuale Rzymskim . 845. Jeśli przeniesienie ciała zmarłego do kościoła odbywa się procesjonalnie, na początku idzie ministrant z dymiącą kadzielnicą; za nim ministrant z krzyżem miedzy dwoma akolitami (ministrantami) niosącymi zapalone świece; dalej klerycy i diakoni, ubrani w sutanny i komże; prezbiterzy we własnym stroju chórowym; za nimi koncelebransi, jeśli są; na końcu idzie biskup w mitrze i z pastorałem, między dwoma towarzyszącymi mu diakonami. Za nimi, tuż przed trumną idą posługujący do księgi, mitry i pastorału. W czasie procesji śpiewa się psalmy lub inne odpowiednie pieśni, zgodnie z przepisami rytuału . 846. Jeśli nie odbywa się stacja w domu zmarłego, biskup albo jeden z prezbiterów sprawuje u wejścia do kościoła wyżej opisane obrzędy. 847. Podczas wejścia do kościoła i na początek Mszy świętej z zasady wykonuje się tylko jeden śpiew, jak to jest podane w mszale. Jeśli wzgląd duszpasterski tego wymaga, można dodać jedno z responsoriów, wskazanych w rytuale. 848. Po przyjściu przed ołtarz biskup oddaje pastorał i mitrę, całuje ołtarz i udaje się do katedry. Tu zdejmuje kapę i nakłada ornat. W tym czasie ciało zmarłego zostaje złożone w odpowiednim miejscu w pobliżu ołtarza, w pozycji wyżej wskazanej (nr 840). 849. Mszę pogrzebową sprawuje się podobnie jak wszystkie inne. W Drugiej i Trzeciej Modlitwie eucharystycznej dodaje się własne formuły modlitw wstawienniczych za zmarłych. 850. Po modlitwie po Komunii biskup, nawet jeśli nie celebrował, albo jeśli ofiara eucharystyczna nie była sprawowana, po zakończeniu liturgii słowa, ubrany – stosownie do okoliczności – w ornat lub kapę, otrzymuje mitrę i pastorał oraz podchodzi do trumny. Stojąc zwrócony do ludu i mając obok siebie diakona oraz posługujących z wodą pobłogosławioną i kadzielnicą, sprawuje obrzęd ostatniego pożegnania . Jeśli grób znajduje się w samym kościele, wypada sprawować ten obrzęd przy grobie. Wówczas po modlitwie po Komunii odbywa się procesja z towarzyszeniem śpiewów, przewidzianych w rytuale . 851. Następnie biskup stojąc w pobliżu trumny, oddaje pastorał i mitrę oraz wypowiada zachętę: Nasz brat zasnął (nasza siostra zasnęła) lub inną o podobnej treści. Wszyscy przez chwilę modlą się w ciszy, po czym następuje śpiew pożegnalny: Przybądźcie z nieba lub inna pieśń podana w rytuale . Po śpiewie biskup, stojąc w miejscu, trzykrotnie kropi trumnę wodą pobłogosławioną i okadza oraz odmawia modlitwę: Ojcze nieskończenie dobry lub inną bardziej odpowiednią . Po modlitwie śpiewa się antyfonę: Niech aniołowie zawiodą cię do raju lub: Ja jestem zmartwychwstanie i życie. 852. Jeżeli przenosi się ciało z kościoła na cmentarz, biskup oczekuje przy katedrze, aż ciało zostanie wyniesione z kościoła, albo od razu wraca do zakrystii. Jeśli zaś sam biskup przewodniczy konduktowi pogrzebowemu, wtedy procesja odbywa się, jak w pierwszej stacji. Śpiewa się psalmy i antyfony podane w rytuale .853. Po przyjściu na cmentarz orszak pogrzebowy zatrzymuje się przy grobie. Jeśli cmentarz lub grób nie jest pobłogosławiony, biskup oddaje pastorał i mitrę oraz błogosławi grób, odmawiając odpowiednią modlitwę, po której kropi grób wodą pobłogosławioną. Jeśli nie ma potrzeby błogosławienia grobu, biskup wzywa zgromadzonych do modlitwy słowami: Wypełniając chrześcijański obowiązek... Wszyscy modlą się w ciszy przez chwilę. Następnie biskup rozpoczyna modlitwę powszechną, której wezwania może śpiewać diakon lub kantor. Po ostatnim wezwaniu biskup wprowadza do modlitwy Pańskiej, którą wszyscy odmawiają wspólnie. Po niej biskup dodaje modlitwę dostosowaną do sytuacji zmarłego . Po modlitwie biskup udziela zgromadzonym uroczystego błogosławieństwa, a następnie kropi trumnę wodą pobłogosławioną, mówiąc: Niech Bóg da tobie pić ze źródła wody życia. Potem rzuca na trumnę grudkę ziemi i dodaje: Prochem jesteś i w proch się obrócisz...854. Złożenie ciała do grobu może nastąpić w tym momencie albo pod koniec obrzędu, według miejscowego zwyczaju. Biskup wypowiada zachętę: Złożymy ciało naszego brata (naszej siostry) w grobie. W czasie zasypywania lub zamykania grobu śpiewa się: Witaj, Królowo albo inną pieśń do Najświętszej Maryi Panny (np. Wielbi dusza moja Pana)lub Teraz, o Panie, pozwól odejść. Można również odmówić wyznanie wiary alb odśpiewać zwrotkę pieśni wielkanocnej. 855. Jeżeli biskup nie celebruje Mszy świętej, wypada, by przy katedrze przewodniczył liturgii słowa, ubrany w kapę. Podobnie czyni, gdy zamiast ofiary eucharystycznej przewidziana jest według wskazań rytuału celebracja słowa Bożego. W obrzędach pogrzebu dzieci oraz w czasie pogrzebu dorosłych, gdy się je sprawuje w innych formach przewidzianych w rytuale, biskup spełnia wyżej opisane czynności, wprowadzając stosowne zmiany.
Forum Krzyż
Autor
