Fides intrepida: 70 lat temu 10 II 1939r. zmarł Pius XI -"Papa Polacco"

Proponuję, aby w tym wątku dzielić się  przemyśleniami, spostrzeżeniami , pytaniami  i ciekawostkami dotyczącymi osoby i pontyfikatu tego  "polskiego" papieża, człowieka nieustraszonej Wiary i niezwykłej odwagi. 

Warto również dodać, że w tym roku - 28 X - minie 90 lat od konsekracji biskupiej Achillesa Ratti'ego, pierwszego nuncjusza papieskiego w odrodzonej Polsce, której dokonał kard. A. Kakowski w Katedrze św. Jana w Warszawie. (Przypomina dziś o tym tablica w Katedrze , natomiast w l. 1930 -1949 te oraz inne związki z Warszawą i Polską podkreślała również  nazwa ulicy Piusa XI  w Warszawie, czyli dawnej i dzisiejszej Pięknej.)

Pius XI (1922 -1939) miał niemal prorocze zawołanie  w swym papieskim herbie: PAX CHRISTI IN REGNO CHRISTI - wskazujące jakby szalupę ratunkowa dla międzywojennego świata, który zaledwie pół roku  po jego śmierci pogrążył sie w otchłani kolejnej wojny, podczas której zagładzie uległo też miasto, gdzie Pius XI "narodził się jako biskup". 

Na marginesie: Zawsze zastanawiało mnie,  czy to rzeczywiście prawda, że przed śmiercią wykrzyknął  Ależ ja mam jeszcze tyle spraw do załatwienia , znany był przecież ze swego cholerycznego usposobienia :-).

podbiję wątek, bo warto

tablica ku czci Piusa XI jest też w bazylice salezjanów na Kawęczyńskiej - w tresci ma chyba też takie zdanie "tu żegnał się z Warszawą nuncjusz Ratti" ale dawno do niej nie podchodziwszy

Śladów nuncjusza A. Rattiego zostało w Polsce całkiem dużo, zarówno jako wizytator apostolski, jak też w l. 1919 -1921 w roli nuncjusza, zawitał w  bardzo wiele miejsc, zarówno w obecnych granicach RP, jak też - nie wiem czy nie w większej liczbie - za obecnym kordonem jałtańskim, tzn. na Kresach.

Byłoby dobrze, aby wszyscy, którzy mają przedmiotowe informacje wrzucali je tutaj -  z krótkim opisem: czas, miejsce i  ewentualnie okoliczności w jakich stanęła tam stopa Rev. Achillesa.:-)

W Kaliszu na u nazaretanek też jest tablica ale dla pewności sprawdzę.

Z wizytą nuncjusza Ahillesa w Gnieźnie wiąże się anegdotka: gdy na zjeździe biskupów w tymże mieście 26-30 sierpnia 1919 bp Adam Stefan Stanisław Bonifacy Józef Sapieha poprosił przyszłego papieża o opuszczenie sali obrad. Powiedział wtedy: "Kościół polski chce rozstrzygać swoje sprawy bez wpływów zewnętrznych" Dlatego też musiał czekać na kapelusz kardynalski do roku 1946, a nie w czasie pontyfikatu Piusa XI, który pamięć miał dobrą. Swoją drogą dobrze mu tak - jak można dać kapelusz kardynalski komuś, kto uważa, że prymasem powinien być biskup warszawski i jest przeciwny konkordatowi.

30 sierpnia 1919 wizytował też cmentarz w Trzemesznie - informuje też o tym tablica, na której jest mapa cmentarza i kalendarium.

Za: Krzysztof Krasowski: ,,Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej - Słownik biograficzny", wyd. Bene Nati, Poznań 1996:

27. Aleksander Kakowski:
str. 113: >>[...] W pierwszej połowie lat dwudziestych A. Kakowski zajmował czołową pozycję w polskim Episkopacie. Wywierał też przemożny wpływ na dobór kandydatów do sakry biskupiej. Posiadał dobrą opinię w kołach rządowych i cieszył się poparciem pierwszych nuncjuszy: A. Rattiego, późniejszego papieża Piusa XI, którego konsekrował w październiku 1919 r. oraz jego następcy L. Lauriego.<<

59. Adam Stefan Sapieha:
str. 218: >>[...] Angażował się w działania na rzecz odbudowy polskiej państwowości. W grudniu 1920 r. wraz z abpem Teodorowiczem odbył podróż do Watykanu, aby przeciwdziałać szkodliwym dla polskich interesów narodowych na Górnym Śląsku skutkom zarządzenia biskupa wrocławskiego A. Bertrama, wydanego w związku z akcją plebiscytową. Przyczynił się wówczas do odwołania z Polski nuncjusza A. Rattiego, który sprawując funkcję Naczelnego Komisarza Kościelnego dla obszarów plebiscytowych uchodził w opinii Polaków za osobę sprzyjającą bardziej interesom niemieckim. Ratti (już jako papież Pius XI) dobrze zapamiętał Sapieże to swoiste ,,szycie mu butów" w kurii rzymskiej, nie przyznając metropolicie krakowskiemu kapelusza kardynalskiego pomimo obietnicy złożonej już w sierpniu 1919 r. przez kardynała P. Gasparriego polskiemu rządowi, iż nastąpi to w okresie kilku najbliższych miesięcy (*). Żywione przez papieża do A. Sapiehy uczucie osobistej urazy, miało swój wpływ, poza innymi przesłankami, na decyzję Piusa XI skłaniającą biskupa krakowskiego i J. Teodorowicza do złożenia w 1923 r. mandatów senatorskich, które zdobyli kandydując w wyborach z listy ,,Chjeny".<<
str. 220: >>[...] Pozostaje wyjaśnić, czy sprawa ta [zatargu z rządem polskim o przeniesienie trumny J. Piłsudskiego z krypty św. Leonarda do krypty św. Wacława] miała związek ze złożoną w lutym 1939 r. przez Sapiehę rezygnację z urzędu. W praktyce kościelnej oznaczało to często odwołanie przez papieża. Znając stare animozje Piusa XI do ordynariusza krakowskiego, można uznać to za prawdopodobne. Zgon papieża w kilka dni później uczynił sprawę nieaktualną. Już za pontyfikatu Piusa XII Sapieha wycofał swoją prośbę.<<
str. 221n >>[...]: W dniu 18 II 1946 r. kreowany został przez Piusa XII kardynałem-prezbiterem tytułu Sanctae Mariae Nuovae, ponoć dzięki konsekwentnym staraniom w Watykanie w 1945 r. prymasa Hlonda, bez ktorych abp Sapieha ,,nie miał szans" na otrzymanie tej godności. Pamiętano mu zatargi z Piusem XI i co najmniej chłodny stosunek do postawy kurii rzymskiej w sprawie polskiej w okresie wojny, a szczególnie nuncjusza w Berlinie C. Orsenigo, którego działalność metropolita krakowski oceniał jako szkodliwą dla polskich interesów narodowych.<<

(*) dodam od siebie, że w tym okresie panował jeszcze papież Benedykt XV, który kreował kardynałów na konsystorzach: 15 XII 1919, 07 III 1921 i 13 VI 1921, zatem widać, że obietnica kard. Gasparriego (sekretarza stanu w latach 1914-30) nie została zrealizowana nie tylko ze względu na niechęć Piusa XI do A. Sapiehy, ale także Benedykt XV widocznie nie uznał za stosowną nominacji kardynalskiej dla bpa krakowskiego.

Benedykt XV w sprawach nominacji  dotyczących polskiego episkopatu brał przede wszystkim pod uwagę opinie wlasnego nuncjusza-  i kolo się zamyka.

Papież Pius XI- Achilles Ratti dwukrotnie przebywał jako Wizytator Apostolski w stolicy ówczesnej diecezji kujawsko-kaliskiej Włocławku gdzie przyjmował go biskup tejże diecezji Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki. Pierwsza krótka wizyta miała miejsce 29 maja 1918 roku podczas podróży ks. Wizytatora z Berlina do Warszawy. Na dłuższy czas przybył On do Włocławka w sobotę 21 września i zabawił do wtorku 24 września 1918 roku.
Punktowy przebieg wizyty:
1. Późnym wieczorem w sobotę 21 września ks. Wizytator przybywa koleją do Włocławka, na dworcu witają go Biskupi i duchowieństwo.
Niedziela
2. Godz. 10:00 prezentacja Dostojnemu Gościowi w pałacu biskupim kapituły katedranej,mowa powitalna po łacinie wygłoszona przez oficjała ks. prałata St. Chodyńskiego.
3. Po przedstawieniu kapituły pochód duchowieństwa do katedry.
4. Suma w Bazylice Katedralnej.
5. Po Sumie okolicznościowe przemówienie biskupa Zdzitowieckiego.
6. Uroczyste błogosławieństwo udzielone przez ks. Wizytatora.
7. W Sali Wielkiej pałacu biskupiego ks. Wizytator przyjmował hołdy od ponad dwudziestu delegacji.
8. Uroczysty obiad z udziałem duchowieństwa, władz miasta i okolicznych ziemian.
Poniedziałek
9. Msza w kościele seminaryjnym, okolicznościowe przemówienie do profesorów i kleryków, zwiedzanie seminarium, biblioteki i muzeum diecezjalnego.
10. Zwiedzanie szkół katolickich działających w mieście: Gimnazjum Biskupiego im. ks. Długosza, pensji żeńskiej J. Steinbokówny.
11. Wizyta w katolickich instytucjach dobroczynnych.
Wtorek
12. Pobyt w szpitalu św. Antoniego,Msza w kaplicy szpitalnej, błogosławieństwo personelu i chorych.
13. Wizyta w Drukarnii i Księgarnii Diecezjalnej.
14. Zwiedzanie Bazyliki Katedralnej.
15. Po krótkim wypoczynku o godz. 11 ks. Wizytator opóścił Włocławek udając się konno do Płocka.
Warto wspomnieć że wśród wyświęcajacych Achillesa Ratti na biskupa byli biskupi kujawski Zdzitowiecki i  płocki Nowowiejski.
Pamiątką po wizycie Achillesa Rattiego we Włocławku była tablica wmurowana w ścianę katedry, zniszczona przez Niemców podczas II wojny światowej ,niestety nieodbudowana.
Szczegółowy opis pobytu Piusa XI we Włocławku znajduje się w: ks. Michał Morawski,Monografia Włocławka(Włocławia),Włocławek 1933, reprint Włocławek 2003, s. 375-378.

Bardzo ciekawe informacje!  Wynika z nich, że przyszłego Papieża miał szansę tam spotkać po raz pierwszy przyszły X. Prymas Stefan Wyszyński - wówczas (w latach 1917-1920) uczeń Liceum włocławskiego im. Piusa X (Niższe Seminarium Duchowne).

W sprawie doboru współkonsekratorów - ciekawe jakie były uwarunkowania odnośnej decyzji (czyżby przede wszystkim wola samego A. Ratti'ego?) . Warto w tym kontekście wspomnieć, że bp A.J. Nowowiejski był w l. 1918-1919 pierwszym p odzyskaniu niepodległości sekretarzem generalnym EP oraz mieć na uwadze późniejsze wyróżnienie ordynariusza płockiego godnością arcybiskupa przez Piusa XI w 1930r.