Jak to drzewiej odprawiano...

pół wieku temu wierni czynili gdzieniegdzie przed Ewangelią wielki znak krzyża (zwyczaj średniowieczny). [...] Zdecydowanie częściej zdarza się wielki znak krzyża zaraz po dzwonku rozpoczynającym Mszę.

Wcale nie jestem pewien, czy było to "gdzieniegdzie". Według mojej mamy (a mieszkała w wielu miejscowościach) zwyczaj trzech małych krzyżyków wszedł w powszechne użycie gdzieś w latach 60.
Tak samo potwierdza, że żegnano się zaraz po dzwonku na początek Mszy.

Teraz nieraz głównie na indultowych mszach śpiewanych stoi się na Sanctus, nie wydaje mi się, że tak było przed 1962 roku.

Jako ciekawostkę dodam, że w rycie dominikańskim wykonuje się przed Ewangelią trzy małe znaki krzyża i duży. Na końcu Ewangelii zaś sam duży.

Teraz nieraz głównie na indultowych mszach śpiewanych stoi się na Sanctus, nie wydaje mi się, że tak było przed 1962 roku.

us

Sanctus to hymn anielski. Podczas hymnu powinno się stać.

pół wieku temu wierni czynili gdzieniegdzie przed Ewangelią wielki znak krzyża (zwyczaj średniowieczny). [...] Zdecydowanie częściej zdarza się wielki znak krzyża zaraz po dzwonku rozpoczynającym Mszę.

Wcale nie jestem pewien, czy było to "gdzieniegdzie".

Moja nadinterpretacja.

Teraz nieraz głównie na indultowych mszach śpiewanych stoi się na Sanctus, nie wydaje mi się, że tak było przed 1962 roku.

us

Sanctus to hymn anielski. Podczas hymnu powinno się stać.

Myślę, że zasada bon ton mająca odniesienie do hymnu jako symbolu narodowego nie ma tu zastosowania. Nadrzędna jest symbolika liturgiczna, która wobec Zasiadającego na tronie (czy też oczekiwaniu na Jego nadejście) nakazywałaby jednak przyjęcie postawy bardziej uniżonej czyli klęczącej. Czytałem swego czasu, że nie jest błędem pozostawanie w tej postawie nawet podczas całej liturgii. "Stójka" jest postawą domyślną w NOMie (zapewne lepiej wyraża takie wartości jak wolność - równość - partnerstwo ).

Parafrazując znane powiedzonko - co wolno aniołom, to nie nam, zwykłym parafianom Aniołowie pozostają w gotowości, stąd postawa stojąca nawet w Boskiej przytomności. O ile jednak aniołowie są oddani Bogu z natury, o tyle ze strony ludzi jest to poddaństwo dobrowolne, akt wolnej woli, który swe potwierdzenie znajduje w postawie prostracji.

Swoją drogą pierwszy raz spotykam się z określeniem Sanctus jako hymn anielski. Bardziej jakoś pasuje mi do tego określenia Gloria, ewentualnie Trisagion. Wikipedia sugeruje nawet, że Sanctus to "aklamacja"...

Teraz nieraz głównie na indultowych mszach śpiewanych stoi się na Sanctus, nie wydaje mi się, że tak było przed 1962 roku.

us

Sanctus to hymn anielski. Podczas hymnu powinno się stać.

No, jednak bp Mańkowski i kilku innych liturgistów ma na ten temat inne zdanie:

"O ile zdrowie i okoliczności na to pozwalają, a postawa klęcząca nie sprawia zbytniej niewygody, zaleca się słuchanie Mszy św. cichej na kolanach; co zaś do Mszy uroczystej, z powodu dłuższego jej trwania, wystarczy klęczeć od Sanctus do Komunii włącznie, tj. dopóki kapłan nie spożyje Ciała i Krwi Pańskiej."

Bp. Mańkowski dodaje co prawda, że w niedzielę "na znak radości" można też wysłuchać Mszy św. stojąc (oprócz podniesienia), a także, że należy się kierować miejscowym zwyczajem. Ale jednak zalecenie jest jednoznaczne.

Klęczenie podczas Sanctusa na pewno nie jest błędem. Zwłaszcza, że ludzie śpiewają, a w tym samym czasie celebrans wypowiada kolejne modlitwy Kanonu. Niekiedy tuż po zakończeniu Kanonu słyszymy dzwonki na Przeistoczenie.

Z pobożności całej mszy można wysłuchać klęcząc i milcząc. Zasadą zdroworozsądkową jest śpiewać na stojąco, czyli wszystkie śpiewy śpiewać stojąc.

Ja tam uważam, że zdrowy rozsądek nakazuje dać prymat pobożności, szczególnie gdy akcja liturgiczna postępuje i zdarza się, że wierni radośnie stoją, a kapłan spożywa właśnie Ciało i Krew Pańską.
Oczywiście mówię o wiernych, a nie o scholi, chociaż z drugiej strony akurat klęczenie nie ma takiego negatywnego wpływu na pracę przepony, jak siedzenie.

Warto też zauważyć jakie postawy nakazują rubryki duchowieństwu w chórze:

"521. Ponadto wszyscy, także Prałaci, klękają w chórze:
a)na Przeistoczenie;
b)na Komunię wiernych;
c)w Mszach dni powszednich Adwentu, W. Postu, okresu Męki Pańskiej, Suchych Dni wrześniowych, wigilii 2. i 3. klasy poza okresem wielkanocnym i w Mszach za zmarłych; na modlitwy przed epistołą, po Dominus vobiscum; od końca Sanctus aż do wstępu modlitwy Pańskiej wyłącznie oraz na modlitwy po Komunii i nad ludem;
d)ilekroć usługujący lub chór śpiewają słowa, które wymagają uklęknięcia."

Zatem nawet we Mszach śpiewanych pokutnych duchowieństwo nie klęczy na Sanctus.

Choć oczywiście to tylko pewna wskazówka, którą niekoniecznie trzeba odnosić do wiernych.

Bardzo dziękuję panie Innomine! Skąd te rubryki?
Powstaje w głowie pytanie, czy kantor winien klęknąć przed czy w trakcie śpiewania słów wymagających uklęknięcia.

1. Z rubryk ogólnych Brewiarza i Mszału Rzymskiego (1960 r.)

2. "Caeremoniale Episcoporum" (liber II, caput VI, n. , opisując obrzędy Jutrzni pontyfikalnej, przy psalmie "Venite" expressis verbis nakazuje kantorom śpiewać cały fragment na klęczkach.

Cum cantatur Venite adoremus et procidamus ante Deum, tam ipsi cantores et celebrans, quam alii omnes genuflectunt, postea surgunt et prosequuntur Ploremus coram Domino, qui fecit nos, etc.

Rodeo w kościele! (Roku Pańskiego 1646)

http://books.google.pl/books?id=m5tbAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=pl

Czytać na stronie 294, od słów: "Po kazaniu kościelne zwyczajne circa cadaver ceremonie. Te odprawiwszy towarzysz z kopią na bystrym koniu wjeżdża."

Serdecznie polecam wszystkim obejrzenie tych bardzo dobrze pasujących do tego wątku filmów, a szczególnie tego pierwszego (a jeśli ktoś nie jest w stanie wytrzymać - nie dziwię się - to przynajmniej kilka fragmentów). Są to fragmenty mszy za nowożeńców odprawianej w 1984, ale to nie jest novus. Nie będzie spoilera, proszę samemu zobaczyć i posłuchać, szczególnie Dominus vobiscum 10:15, dialog przed prefacją 12.00 i koniec kanonu 15:45 (w pierwszym nagraniu)
https://www.youtube.com/watch?v=zkG3fgEiFxw
https://www.youtube.com/watch?v=LhchQ4oASLo