Muzyka w kościołach a Tradycja

Jaskółka wiosny nie czyni.
Ale może za pięć lat?

Pytanie do znających historię - chodzi o koncerty w kościołach:
Czy przed SVII w ogóle mamy odnotowane odbywanie się w kościołach koncertów muzyki sakralnej? Ktoś mi zadał takie pytanie i powiedziałem, że sprawdzę. Nie wiem gdzie sprawdzić, więc pytam znających się na rzeczy.

Czy przed SVII w ogóle mamy odnotowane odbywanie się w kościołach koncertów muzyki sakralnej?

Nie sądze, aby komuś wówczas przychodziło do głowy organizowanie koncertów w kościołach. Nie ma chyba nawet żadnej przedsoborowej dyrektywy zabraniającej tego typu praktyk - problem nie istniał.
 

Czyżby? Przecież sejmiki odbywały się czasem po kościołach ...

Z instrukcji ŚKO "De Musica Sacra et Sacra Liturgia" (3 IX 1958):


54. Należy też wysoko cenić i właściwie uprawiać tę muzykę, która chociaż ze względu na właściwy sobie charakter nie może być dopuszczona do czynności liturgicznych, dąży jednak do tego, by wzbudzać u słuchaczy uczucia religijne, a nawet wspiera samą religijność i dlatego słusznie i sprawiedliwie nosi nazwę muzyki religijnej.

55. Miejscem właściwym dla wykonywania muzyki religijnej są sale koncertowe, albo przeznaczone na widowiska i zebrania, a nie kościoły poświęcone czci Bożej.

Jeśli jednak gdzieś nie ma sali koncertowej lub innej odpowiedniej, a mimo to uważa się, że koncert muzyki religijnej przyniesie wiernym duchową korzyść, Ordynariusz miejscowy może zezwolić, by koncert taki odbył się w jakimś kościele, z zachowaniem wszakże następujących przepisów:

a) Na każdorazowe urządzenie koncertu wymagane jest pisemne zezwolenie właściwego Ordynariusza miejscowego;

b) By uzyskać takie zezwolenie, należy przedtem przedstawić pisemną prośbę, w której trzeba podać termin koncertu, program wykonywanych utworów, nazwiska mistrzów (organisty i dyrygenta), oraz artystów;

c) Ordynariusz miejscowy może udzielić zezwolenia dopiero wtedy, gdy po wysłuchaniu opinii Diecezjalnej Komisji Muzyki Sakralnej i w razie potrzeby innych znawców tej dziedziny, uzyska pewność, że przedstawione utwory odznaczają się nie tylko odpowiednim poziomem artystycznym, .lecz także szczerą chrześcijańską pobożnością, a wykonawcy koncertu odznaczają się przymiotami, o których będzie mowa w nn. 97 i 98.

d) W stosownym czasie należy wynieść z kościoła Najświętszy Sakrament i złożyć z uszanowaniem w jakiejś kaplicy lub zakrystii. Jeżeli jest to niemożliwe, należy przypomnieć słuchaczom, że Najświętszy Sakrament znajduje się w kościele. Rządca kościoła niech pilnie czuwa, by nie doszło do żadnego nieuszanowania N. Sakramentu.

e) Jeśli sprzedaje się bilety wstępu lub rozdaje programy, ma się to odbywać poza nawą kościoła.

f) Muzycy, śpiewacy i słuchacze tak w zachowaniu, jak w ubraniu winni okazać powagę, która przystoi świętości miejsca.

g) Stosownie do okoliczności wypada zakończyć koncert jakimś nabożeństwem, lub raczej Błogosławieństwem Eucharystycznym, w tym celu, by zamierzone przez koncert podniesienie dusz zostało niejako uwieńczone świętą czynnością.

Bóg zapłać za odpowiedzi. W międzyczasie znalazłem kilka odnotowanych koncertów w dwóch kościołach w Poznaniu między 1940 a 1960 rokiem (religijne oczywiście, w tym kolędowe).

"De Musica Sacra" to już czasy "prawie-soborowe", choć data 1958... W latach 50-tych, a może nawet i 40-tych, na fali fermentu, jaki już się tu i ówdzie pojawiał, ktoś zaczął pewnie organizować koncety w kościołach, i stąd ten dokument.

Myślę, że idea koncertu w kościele, nawet muzyki religijnej, była raczej obca naszym przodkom. Ale mogę się mylić. Może ktoś znajdzie gazetę z przedwojennej Polski z ogłoszeniem o koncercie w kościele, poszę zamieścić link.

W moim parafialnym kościele (przed wojną w Niemczech) w 1931 r. poświęcono organy, a potem było "nabożeństwo muzyki sakralnej" (kirchenmusikalische Andacht).

"De Musica Sacra" to już czasy "prawie-soborowe", choć data 1958... W latach 50-tych, a może nawet i 40-tych, na fali fermentu, jaki już się tu i ówdzie pojawiał, ktoś zaczął pewnie organizować koncety w kościołach, i stąd ten dokument.

Myślę, że idea koncertu w kościele, nawet muzyki religijnej, była raczej obca naszym przodkom. Ale mogę się mylić. Może ktoś znajdzie gazetę z przedwojennej Polski z ogłoszeniem o koncercie w kościele, poszę zamieścić link.

Niestety muszę Panu przyznać rację: myli się Pan. Oto notatka z roku 1801:

"Za pozwoleniem zwierzchności, sławnym organistą uznany JP Tautte, będzie miał honor we śrzodę dnia 25 lutego o godzinie 4 po południu w kościele oo. dominikanów na Nowem Mieście następującemi wielkiemi sztuki na organach produkować się: 1. Wolna fantazya podług Mozarta, 2. Koncert na fletach, 3. Chorał "O Jezu moje zaufanie", 4. Wariacje na shema: Siedlisko spokojności mojej, 5. Wyobrażenie a) miłej pogody, b) ciszy nudnej w upale duszącym, gdzie grzmoty naturalnie słychać, c) wypogadzającego się nieba, 6. Preludium i wielka fuga, 7. Chorał O głowo krwią i ranami okryta, 8. Obchód zwycięztwa po bitwie pod Marengo. Biletów wstępnych na zł 4 dostanie w pomieszkaniu organisty niedaleko poczty pod nrem 625 na ulicy Koziej u Szyrmajstra JP Hamler. Przy drzwiach kościelnych nie przyjmuje się pieniędzy na wnijście" - cyt. za: Jerzy Gołos "Warszawskie organy" wyd. Fundacja Artibus, Warszawa brw., tom III ss. 39-40.

Znalazłbym tego więcej, ale nie mam czasu studiować swego księgozbioru, proszę mi darować

Pytanie do znających historię - chodzi o koncerty w kościołach:
Czy przed SVII w ogóle mamy odnotowane odbywanie się w kościołach koncertów muzyki sakralnej? Ktoś mi zadał takie pytanie i powiedziałem, że sprawdzę. Nie wiem gdzie sprawdzić, więc pytam znających się na rzeczy.

Oratoria to takie koncerty kościelne. To taka opera o świętych.

Niestety muszę Panu przyznać rację: myli się Pan. Oto notatka z roku 1801:

Faktycznie,  wygląda na to, że nie miałem racji. Widocznie siedzi we mnie ukryty brawaryzm.   

Znalazłbym tego więcej, ale nie mam czasu studiować swego księgozbioru, proszę mi darować

To już lepiej niech Pan może nie szuka, bo jeszcze Pan znajdzie jakieś ogłoszenie  z XIX wieku o  pokazie mody w kościele. 

To na usprawiedliwienie dodam, że podówczas była Warsęga pod panowaniem sprośnych Prusaków, którzy swoje protestanckie porządki narzucili katolickiemu, polskiemu społeczeństwu. Jeśli dodać do tego zniesienie uposażeń kościołów, wygląda na to że oo. OP mieli <być może> za mało środków by utrzymać tzw muzykę <dziś byśmy powiedzieli kapelę kościelną> i skorzystali z propozycji organisty pana Tautte.

Faktycznie,  wygląda na to, że nie miałem racji. Widocznie siedzi we mnie ukryty brawaryzm.   

Być może... a może to tylko takie naturalne pragnienie, aby widzieć czasy dawne lepszymi, niż były rzeczywiście? Ja ciągle się na tym przyłapuję

Znalazłbym tego więcej, ale nie mam czasu studiować swego księgozbioru, proszę mi darować

To już lepiej niech Pan może nie szuka, bo jeszcze Pan znajdzie jakieś ogłoszenie  z XIX wieku o  pokazie mody w kościele. 

kto wie, kto wie? hehe

To na usprawiedliwienie dodam, że podówczas była Warsęga pod panowaniem sprośnych Prusaków, którzy swoje protestanckie porządki narzucili katolickiemu, polskiemu społeczeństwu. Jeśli dodać do tego zniesienie uposażeń kościołów, wygląda na to że oo. OP mieli <być może> za mało środków by utrzymać tzw muzykę <dziś byśmy powiedzieli kapelę kościelną> i skorzystali z propozycji organisty pana Tautte.

Ojojoj... nie dorabiajmy do faktów jakichś teorii. Nie o to przecież chodzi, aby tu kogoś potępiać. Chcieliśmy tylko się dowiedzieć, czy praktyka organizowania koncertów w kościołach nie jest jakąś nowinką czasów współczesnych. Dowiedzieliśmy się i niech to nam wystarczy.

@ Kefasz:
Tak na offtopie. U OP na ziemiach polskich w XIXw była bieda aż piszczało. Przeglądałem kroniki Konwentu Św. Trójcy w Krakowie. Każdy sam kombinował jak mógł, klerycy i nowicjusze byli niedożywieni, jeśli rodzina czegoś nie dowiozła.

O no właśnie! Panie Superfluus, wynikało to zapewne z konfiskat zaborczych, prawda? Czy wciąż odprawiano procesje różańcowe?