LINGUA LATINA omnibus.

Ogólnie rzecz biorąc, nie widzę żadnéj szkody ani nawet różnicy, jeśli chodzi o cytaty z Ewangelii.

Może i szkody nie ma, ale różnica jest. Tę różnicę można zrozumieć na przykładzie psa Tobiasza :-)

Pies Tobiasza dorobił się przez wieki statusu instytucji: sprawiał kłopot uczonym komentatorom i drażnił heretyków. W Wulgacie tenże pies jest wesoły i macha ogonem z radości (Tob 11, 9)

A jak został potraktowany pies Tobiasza w neo-Wulgacie? Ano wyrzucono go z wersetu dziewiątego:
https://www.bibliacatolica.com.br/pl/vulgata-latina-vs-neo-vulgata-latina/liber-thobis/11/

Wykopano go po prostu, nie bacząc na zasługi. Dokładnie to przestawiono go do wersetu czwartego, ale ani już nie jest wesoły, ani nie macha ogonem. 

No i taka właśnie jest różnica między Wulgatą i neo-Wulgatą.

Po raz trzeci i ostatni w roku liturgicznym niedzielné czytanié Ewangelii jest wzięté od świętégo Marka: z rodziału siódmégo. Commentarius hinc.

33 Et apprehendens eum de turba seorsum misit digitos suos in auriculas eius et exspuens tetigit linguam eius
Hieronymus. Seorsum autem semper a turbulentis cogitationibus, et actibus inordinatis, sermonibusque incompositis educitur qui sanari meretur. Digiti autem, qui in aures mittuntur, verba, vel dona Spiritus* sunt, de quo dicitur: digitus Dei est hic. (...)
*poprawiam na dużą literę

Ogólnie rzecz biorąc, nie widzę żadnéj szkody ani nawet różnicy, jeśli chodzi o cytaty z Ewangelii.

Może i szkody nie ma, ale różnica jest. Tę różnicę można zrozumieć na przykładzie psa Tobiasza :-)

Pies Tobiasza dorobił się przez wieki statusu instytucji: sprawiał kłopot uczonym komentatorom i drażnił heretyków. W Wulgacie tenże pies jest wesoły i macha ogonem z radości (Tob 11, 9)

A jak został potraktowany pies Tobiasza w neo-Wulgacie? Ano wyrzucono go z wersetu dziewiątego:
https://www.bibliacatolica.com.br/pl/vulgata-latina-vs-neo-vulgata-latina/liber-thobis/11/

Wykopano go po prostu, nie bacząc na zasługi. Dokładnie to przestawiono go do wersetu czwartego, ale ani już nie jest wesoły, ani nie macha ogonem. 

No i taka właśnie jest różnica między Wulgatą i neo-Wulgatą.

E tam wykopali, starych textów przecież nikt nie palił (w tym przypadku). Każdy, komu się podoba, może pisać sonety i wznosić pomniki in honorem canis Tobiae. Jak ktoś ma talent w tym kiérunku, to może odmalować obraz tryumfującégo nad zastępy złośliwych heretyków psa Tobijaszowégo, wesoło merdającégo przyozdobionym zielonym wieńcem ogonkiém z wypisanymi — na ogonku, nie wieńcu — w językach łacińskim, greckim i hebrajskim Pawłowymi słowy: owocem zaś Ducha jest radość. Za to nikt nie exkommunikuje.

Natomiast co do celowości nowégo łacińskiégo tłumaczenia, to ono wynika z przekonania, że jest potrzebny stuprocentowo poprawny text w języku łacińskim czy nawet każdym innym. Ja nie jestem co do tego przekonany: uważam, że wystarczy, gdy Pismo Święté doskonale zna Kościół lokalny — niewielka grupa osób w obrębie władzy jednégo biskupa, znających oryginalné języki hebrajski oraz grecki; nie uznaję konieczności dogłębnégo poznania xięgi Habakuka przez każdégo wiernégo i w związku z tym nie uznaję potrzeby istnienia textów wzorcowych w żadnym języku — no, ale już ponoć Sobór Trydencki chciał wydania kanonicznégo po łacinie, grecku i hebrajsku, a po VII się pogłębia.

Podsumowując, mój stosunek do Tobjaszowégo psa jest życzliwie neutralny.

Natomiast co do celowości nowégo łacińskiégo tłumaczenia, to ono wynika z przekonania, że jest potrzebny stuprocentowo poprawny text w języku łacińskim czy nawet każdym innym. Ja nie jestem co do tego przekonany: uważam, że wystarczy, gdy Pismo Święté doskonale zna Kościół lokalny — niewielka grupa osób w obrębie władzy jednégo biskupa, znających oryginalné języki hebrajski oraz grecki

Jeśli już poruszyliśmy ten jakże ciekawy temat, to trzeba sobie powiedzieć, że pogląd wyrażony powyżej jest dość "nietradycyjny". Przede wszystkim dlatego, że zdanie powyższe implikuje, iż znajomość hebrajskiego i greki wystarcza (małej grupie ekspertów, czy komukolwiek) do poznania Pisma Św. 

Tymczasem Wulgata w kościele zachodnim uzyskała status oficjalnie sankcjonowanego przekładu właśnie dlatego, że manuskrypty greckie i hebrajskie uznano za zepsute i niewiarygodne (corruptum). Oto typowy katolicki pogląd na ten temat, wzięty  z "Prolegomena in Sacram Scripturam" Menochiusza, wyd. z 1768 r.:

Dicendum est de graeco textu Testamenti novi, quod de Hebraico & Graeco veteris dictum est, scilicet corruptum esse alicubi sive Librarorium, & Typograhorum negligentia & incuria, sive malitia, & perfidia Hereticorum.

Podobnie sądzono o manuskryptach hebrajskich - zamiast "perfidia Hereticorum" wstawić tylko trzeba "perfidia Judeorum".

Zacznę może od tego, czego zabrakło wyżéj: dziękuję za té ciekawostki, nie wiedziałem.

Natomiast co do celowości nowégo łacińskiégo tłumaczenia, to ono wynika z przekonania, że jest potrzebny stuprocentowo poprawny text w języku łacińskim czy nawet każdym innym. Ja nie jestem co do tego przekonany: uważam, że wystarczy, gdy Pismo Święté doskonale zna Kościół lokalny — niewielka grupa osób w obrębie władzy jednégo biskupa, znających oryginalné języki hebrajski oraz grecki

Jeśli już poruszyliśmy ten jakże ciekawy temat, to trzeba sobie powiedzieć, że pogląd wyrażony powyżej jest dość "nietradycyjny". Przede wszystkim dlatego, że zdanie powyższe implikuje, iż znajomość hebrajskiego i greki wystarcza (małej grupie ekspertów, czy komukolwiek) do poznania Pisma Św. 

Nie do końca tak: nie oznacza, że wystarcza, tylko że jest potrzebné; i mówię nie o ogólnéj znajomości, ale takiéj, jak na badacza świętych xiąg przystało.
W jakimś sensie może moje poglądy są tu "nietradycyjné", ale ja się takiéj "nietradycyjności" nie boję.

Tymczasem Wulgata w kościele zachodnim uzyskała status oficjalnie sankcjonowanego przekładu właśnie dlatego, że manuskrypty greckie i hebrajskie uznano za zepsute i niewiarygodne (corruptum). Oto typowy katolicki pogląd na ten temat, wzięty  z "Prolegomena in Sacram Scripturam" Menochiusza, wyd. z 1768 r.:

Dicendum est de graeco textu Testamenti novi, quod de Hebraico & Graeco veteris dictum est, scilicet corruptum esse alicubi sive Librarorium, & Typograhorum negligentia & incuria, sive malitia, & perfidia Hereticorum.

Podobnie sądzono o manuskryptach hebrajskich - zamiast "perfidia Hereticorum" wstawić tylko trzeba "perfidia Judeorum".

Przy takiéj ogólności to wygląda na zwykły mechanizm obronny. Jakiéś argumenta merytoryczné są tam podané, czy tylko "my to Kościół, a Kościół nie mógł pobłądzić"*?
*rozciąganié nieomylności Kościoła na kolejność słów czy interpunkcję w jakimś rękopisie albo wydaniu drukowanym to jawna przesada; przestawianié Tobjaszowégo psa — jak sądzę — nijak nie wpływa na wiarę Kościoła po piérwszé dlatego, że masy ludu wiernégo o nim (psie) nie wiedzą, a jedynie nieliczné jednostki wiedzą o sprawie.

Co do Żydów, to jestem w stanie się zgodzić, że w piśmie hebrajskim ryzyko zniekształcenia textu wskutek błędu kopisty może być znacznie większé, niż w greckim czy łacińskim. Nie znam się, ale jeśli chodzi o Stary Zakon, to na podstawie przykazań "nie pożądaj" przedkładałbym tłumaczenié Ο'-ciu (łac. LXX) nad Wulgatę i text masorecki, bo tam jest — jak się w paciérzu nauczyłem — najpiérw żona, potem reszta: vide hic και ωδε (werset 17).

Lectio ex capite decimo Evangelii secundum Lucam; commentarii hinc.

27 Ille autem respondens dixit: “ Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex omnibus viribus tuis et ex omni mente tua et proximum tuum sicut teipsum ”.
Basilius. Si quis autem quaerit quo pacto divina dilectio poterit obtineri, dicemus, quoniam indocibilis est divina dilectio: nam nec lucis gaudere praesentia, nec vitam amplecti ab alio didicimus, vel amare parentes aut alumnos; et multo magis divinae dilectionis doctrinam. Sed seminalis quaedam ratio nobis insita est intrinsecus, habens causas ut homo Deo adhaereat; quam rationem accipiens doctrina divinorum praeceptorum colere diligenter, cauteque fovere, et ad perfectionem divinae gratiae perducere consuevit: naturaliter enim bonum amamus, amamus etiam proprium et cognatum, necnon et benefactoribus sponte affectionem totam profundimus. Si igitur bonus est Deus, omnia vero bonum desiderant, quod voluntarie perficitur, naturaliter nobis inest; (...)
Gregorius Moralium. Cum autem dicatur diliges proximum tuum sicut teipsum, quomodo alteri miserando pius est qui adhuc iniuste vivendo sit impius sibimetipsi?

30 Suscipiens autem Iesus dixit: “ Homo quidam descendebat ab Ierusalem in Iericho et incidit in latrones, qui etiam despoliaverunt eum et, plagis impositis, abierunt, semivivo relicto.
Augustinus de quaest. Evang. Homo enim iste ipse Adam intelligitur in genere humano; Ierusalem civitas pacis, illa caelestis, a cuius beatitudine lapsus est; Iericho interpretatur luna, et significat mortalitatem nostram, propter hoc quod nascitur, crescit, senescit et occidit.
Theophylactus. Non autem dicit: descendit, sed descendebat: semper enim humana natura ad inferiora tendebat; et non in parte, sed in toto vitae attendebat passibili.
33 Samaritanus autem quidam iter faciens, venit secus eum et videns eum misericordia motus est,
Augustinus. Transiit Samaritanus genere longinquus, misericordia proximus; fecit quod sequitur: Samaritanus autem quidam iter faciens, venit secus eum: in quo Samaritano se voluit intelligi dominus noster Iesus Christus: Samaritanus enim custos interpretatur (...)

Lectio ex capite septimo decimo libri Evangelii secundum Lucam; commentarius hinc.


12 Et cum ingrederetur quoddam castellum, occurrerunt ei decem viri leprosi, qui steterunt a longe
(...)
17 Respondens autem Iesus dixit: “ Nonne decem mundati sunt? Et novem ubi sunt?
18 Non sunt inventi qui redirent, ut darent gloriam Deo, nisi hic alienigena? ”.

Augustinus de quaest. Evang. Mystice autem leprosi intelligi possunt qui scientiam verae fidei non habentes, varias doctrinas profitentur erroris: non enim abscondunt imperitiam suam, sed pro summa peritia proferunt in lucem, et iactantiam sermonis ostendunt. Coloris quippe vitium lepra est; vera ergo falsis inordinate permixta in una disputatione vel narratione hominis, tamquam in unius corporis colore apparentia, significant lepram, tamquam veris falsisque colorum fucis humana corpora variantem atque maculantem. (...)
Quisquis ergo in Ecclesiae societate doctrinam integram veramque assequitur (...)  et tamen ingratus Deo mundatori suo gratiarum agendarum pia humilitate non prosternitur, similis est illis de quibus dicit apostolus quod cum Deum cognovissent, non ut Deum magnificaverunt, aut gratias egerunt. Ideo tales in novenario numero tamquam imperfecti remanebunt: novem enim indigent uno ut quadam unitatis forma coagulentur, ut decem sint. Ille autem qui gratias egit, unicae Ecclesiae significatione approbatus est. Et quia illi erant Iudaei*, amisisse per superbiam declarati sunt regnum caelorum, ubi maxime unitas custoditur. (...)
*Israelitae, veritatis gratia; nomen enim Iudaeorum excludit Galilaeos — commentariolus Ahmedi

Lectio ex capite sexto libri Evangelii secundum Matthaeum; commentarii hinc.

Ciekawa rozbieżność w opinjach:

26 Respicite volatilia caeli, quoniam non serunt neque metunt neque congregant in horrea, et Pater vester caelestis pascit illa. Nonne vos magis pluris estis illis?
Hieronymus. Sunt autem quidam qui dum volunt terminos patrum excedere et ad alta volitare, in ima merguntur. Volatilia caeli Angelos esse volunt, ceterasque in Dei ministerio fortitudines, quae absque sui cura, Dei aluntur providentia. Si hoc itaque est, ut intelligi volunt, quomodo sequitur dictum ad homines nonne vos magis pluris estis illis? Simpliciter ergo accipiendum, quod si volatilia absque cura et aerumnis, Dei aluntur providentia, quae hodie sunt et cras non erunt, quanto magis homines, quibus aeternitas repromittitur?
Hilarius in Matth. Potest autem dici, quod sub nomine volucrum, exemplo nos immundorum spirituum hortatur, quibus sine aliquo negotio quaerendi et congregandi, vivendi tamen tribuitur de aeterni consilii potestate substantia; atque ut ad immundos istud spiritus referatur, opportune adiecit nonne vos pluris estis illis? De comparationis praestantia differentiam nequitiae et sanctitatis ostendens.

Lectio ex capite septimo evangelii secundum Lucam; commentarius hinc.

12 Cum autem appropinquaret portae civitatis, et ecce defunctus efferebatur filius unicus matri suae; et haec vidua erat, et turba civitatis multa cum illa.
(Kontext: Łk VII 2-10)
Gregorius Nyssenus. (...) Diceret enim aliquis de puero centurionis, quod moriturus non erat: ut igitur temerariam linguam compesceret, iam defuncto iuveni Christum obviare fatetur unico filio viduae; nam sequitur et haec vidua erat, et turba civitatis multa cum illa. Aerumnae molem brevibus verbis explicuit. Mater vidua erat, et non sperabat ulterius filios procreare; non habebat in quem aspectum dirigeret vice defuncti; hunc solum lactaverat, solus aderat alacritatis causa in domo; quicquid matri dulce ac pretiosum, hic solus extiterat.

Ciągnę daléj komentarze do niedzielnych ewangelij, niezależnie od przypadających na niedziele świąt. Czytanié z cztérnastégo rozdziału Łukasza; komentarze stąd.

3 Et respondens Iesus dixit ad legis peritos et pharisaeos dicens: “ Licet sabbato curare an non? ”.
Theophylactus. In sua autem interrogatione deridet eos, sicut amentes: Deo enim benedicente sabbatum, ipsi prohibent operari bona in eo; dies autem quae bonorum operam non admittit, maledicta est.

10 Sed cum vocatus fueris, vade, recumbe in novissimo loco, ut, cum venerit qui te invitavit, dicat tibi: “Amice, ascende superius”; tunc erit tibi gloria coram omnibus simul discumbentibus.
Cyrillus. Si enim aliquis non vult aliis praelocari, nanciscitur hoc ex divina sententia; unde sequitur ut cum venerit qui te invitavit, dicat tibi: amice, ascende superius. (...)

7 Dicebat autem ad invitatos parabolam, intendens quomodo primos accubitus eligerent, dicens ad illos:
Beda. Sed quoniam hanc admonitionem Evangelista parabolam vocat, breviter intuendum quid mystice significet. Quisquis nuptias Christi et Ecclesiae invitatus adierit, membris Ecclesiae per fidem coniunctus, non se extollat, quasi sublimior ceteris, de meritis gloriando: dabit enim locum honoratiori post invitato, cum illorum qui se in Christo secuti sunt agilitate praeitur, et cum rubore novissimum locum tenet, quando de aliis meliora cognoscens, quicquid de sua operatione celsum sentiebat humiliat. (...)

https://www.youtube.com/watch?v=a61Dc_EFuI4

A co szanowni użytkownicy na to? Żywa łacina mówiona. Można? Można.

@Fideliss
Z młodszego pokolenia mogę polecić:

Marcin Loch
https://www.youtube.com/watch?v=eq6myl2V--U
https://www.youtube.com/watch?v=rKoZjTTu3vk

Marina Garanina
https://podcasts.apple.com/gb/podcast/de-primo-die-conventus-caeli-matritensi/id1427872856?i=1000447590198

Lectio ex capite vigesimo secundo libri Evangelii secundum Matthaeum; commentarii hinc.

37 Ait autem illi: “ Diliges Dominum Deum tuum in toto corde tuo et in tota anima tua et in tota mente tua:
Chrysostomus super Matth. (...)Diliges, inquit; non: timebis, quia diligere magis est quam timere: timere enim servorum est, diligere filiorum; timor sub necessitate est, dilectio in libertate. Qui in timore servit Deo, poenam quidem evadit, mercedem vero iustitiae non habet, quia invitus fecit bonum propter timorem. Non vult ergo Deus ut timeatur serviliter ab hominibus quasi dominus; sed ut diligatur quasi pater, qui adoptionis spiritum donavit hominibus. (...)

39 Secundum autem simile est huic: Diliges proximum tuum sicut teipsum.
Chrysostomus super Matth. Qui autem hominem amat, simile est sicut qui Deum amat: quia imago Dei est homo, in quo Deus diligitur, sicut rex in sua imagine honoratur. Et propter hoc dicitur hoc mandatum simile esse primo.

 44 “Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis,
donec ponam inimicos tuos sub pedibus tuis”?
Chrysostomus in Matth. Non autem in hoc stat; sed ut timeant, subdit donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum: ut saltem ita eos inducat.
Origenes in Matth. Deus etiam non ad perditionem solum ponit scabellum pedum Christi inimicos ipsius, sed ad eorum salutem.

Lectio ex capite nono evangelii secundum Matthaeum; commentarii hinc.


1 Et ascendens in naviculam transfretavit et venit in civitatem suam.
Chrysostomus in Matth. (...) Navigium autem intrans pertransit qui pede mare poterat pertransire: non enim semper mirabilia volebat facere, ne incarnationis noceat rationi.


6 Ut sciatis autem quoniam Filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata — tunc ait paralytico - : Surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam ”.
Gregorius Moralium. Vel per lectum voluptas corporis designatur. Iubetur itaque ut hoc sanus portet ubi infirmus iacuerat: quia omnis qui adhuc vitiis delectatur, infirmus iacet in voluptatibus carnis; sed sanatus hoc portat, quia eiusdem carnis contumelias postmodum tolerat, in cuius intus prius desideriis requiescebat.

Tak z ciekawości (@ahmed) - skąd miłość do Neo-Wulgaty? W sumie to "Catena Aurea" komentuje starą Wulgatę, a nie nową...

(...) Ogólnie rzecz biorąc, nie widzę żadnéj szkody ani nawet różnicy, jeśli chodzi o cytaty z Ewangelii.

Jednak różnica się znalazła, w XVI niedzielę po Zielonych Świątkach. Chodzi o Łk XIV 5 — kto miałby wpaść do studni: osioł albo wół, czy syn albo wół? Różnica w przekładach przekłada się na różnicę pomiędzy rękopisami w języku oryginalnym: ονος czy υιος? Wydanié krytyczné podaje, że oba warjanty występują w wielu rękopisach.

Przy okazji warto zaznaczyć, że liturgicznym przekładem łacińskim często jest przekład przedhijeronimowy (tzw. Itala). Wulgata podaje (Łk II 14): "gloria in altissimis", natomiast liturgja: "gloria in excelsis".