Polskie malarstwo o tematyce religijnej

Czym innym jest sztuka sakralna o czym napisaliśmy na samym początku.

Tzn. Pan napisał, a ja się niezwłocznie zgodziłem dla spokoju. 

Ale tak naprawdę to ja się trochę buntuję przeciw takiemu wyraźnemu podziałowi. Bo od ilu drzew się liczy las? Gdzie się zaczyna a gdzie kończy sztuka sakralna? Faktycznie trudny temat.
Jak się zaczniemy pochylać na każdym obrazem i analizować, czy jest wystarczająco sakralny i czy nie ma tam zbyt wielu doczesnych zapaskudzeń, to bardzo łatwo możemy dojść do wniosku, że ikonoklaści mieli rację.

Nie wiem, jak szczegółowe są zasady pisania ikon, ale mam w domu tę książeczkę (kupioną kiedyś na dworcu w Lublinie): https://www.poczytaj.pl/ksiazka/tworzenie-i-konsekracja-boskich-przedstawien-w-sztuce-hinduistycznej-agnieszka-staszczyk,68268 - - - i okazuje się, że zasady malowania i rzeźbienia bałwanów w Indiach są niesłychanie precyzyjne... Istnieją całe tabele opisujące z detalami wymiary i proporcje poszczególnych części ciała, istnieją specjalne mantry śpiewane przy okadzaniu (specjalnymi, rzecz jasna, substancjami) odpowiednich elementów dzieła etc.

W bokotemacie co do wzorów artystów renesansowych i innych oraz reakcji na to (jak przy podanym przez Pana Regiomontanusa przykładzie z Wenecji): wydaje mi się, że jest takie społeczne przyzwolenie, że artystom wolno więcej  . Mam dwa przykłady na to, że sam jakoś staram się oddzielić "dobrą twóczość", od pewnych elementów życia artysty, ale to też nie jest proste, szczególnie przy posługiwaniu się internetem. Swego czasu natknąłem się na staje drogi krzyżowej Erica Gilla:



Już pewne podejrzenie budziło to, że jak się wpisało w wyszukiwarce "Eric Gill" to wyskakiwało coś o tematyce erotycznej, jednak dogrzebawszy się do biografii tym bardziej się zainteresowałem, ponieważ okazało się, że to Anglik - katolik (konwertyta). Niedługo później z tej biografii można było wyczytać, że w jego życiu były obecne pewne perwersje seksualne. To akurat mnie nie odrzuca od tej religijnej części twórczości - rozumiem, że człowiek wierzący również błądzi, czasem zakopie się w grzechach, potem powraca itd. (poza tym to artysta - j. w.). Problem natomiast stanowiło dla mnie to, że szukając na jego temat czegokolwiek ciężko się było na coś erotycznego nie natknąć (Drogę Krzyżową ściągałem z "pinterestu" i zaraz były odnośniki do podobnych graficznie twóczości innego rodzaju).

Podobnie, choć nieco inaczej, z muzyką - pewne wspomnienia z dzieciństwa odsyłają mnie czasem do Brittena (śpiewaliśmy w chórze "Te decet hymnus" z "Requiem wojennego": https://www.youtube.com/watch?v=JPmjySyOYiM, miałem 9 lat i udawałem, że śpiewam  ). Coś tam znalazłszy w temacie natknąłem się na "Ceremony of Carols" z tekstami św. Roberta Southwella. Przebrniemy fakt, że Britten był "homo" - w końcu artysta, wolno mu więcej następny zgrzyt się pojawia jest jak się zorientuje, że pewne partie wokalne jego twórczości śpiewa Peter Pierce - jego "chłop", no tak - artyści... (to nie dotyczyło akurat "Ceremony of Carols", gdzie raczej są akurat głosy żeńskie lub dziecięce - tutaj przykład z wierszem św. R. Southwella: https://www.youtube.com/watch?v=aPnP5zzHJoQ), jednak najwięcej tego, że jak się wpisało coś o Brittenie do wyszukiwarki to część wyników odsyłała do stron "gejowskich" dumnych ze "swojego" artysty (nie wiem też jak panowie z tamtych czasów odnosiliby się do tego, co dzieje się dzisiaj).

Nie uciekniemy rozmawiając o sztuce sakralnej od zbioru wymagań "kanonicznych" dla czy to symboli -znakow (w tym ozdobnych fryzów itp) oraz przedstawień Osób - Chrystusa, Matki Bożej, Świętych.
I tak jednym z kilku nakazów greckich świadczących o sakralności przedstawień była znana " wewnętrzna światłość" tzn ,że Osoby biły światłem (jako święte) a nie światło padało na nie jak na grzeszników. Podobnie było z tłem złotym. No i z materiałem. Malarstwo na płótnie nie było sakralnym bo płótno postrzegane było jako coś lichego, niegodnego przedstawień Boga. Taki obraz miał być oknem do innego wymiaru... Bożego,

Malarstwo na płótnie nie było sakralnym bo płótno postrzegane było jako coś lichego, niegodnego przedstawień Boga. Taki obraz miał być oknem do innego wymiaru... Bożego,

Ale tak naprawdę to jest raczej odwrotnie.

Wiele znanych dzieł starych mistrzów zostało w XIX w. przeniesionych z deski na płótno (nie wiem, jak to się robiło, ale się robiło). Np. Madonna Leonarda z Ermitażu.  Drewno cały czas "pracuje", tzn kurczy się i rozszerza ze zmianami wilgotności i temperatury. Powoduje to niszczenie warstwy malarskiej. Płótno jest o wiele bardziej stabilne wymiarowo. W dodatku drewno pęka, czasem je zżera kornik, albo zwyczajnie gnije,

Oczywiście dzisiaj się już takiego przenoszenia nie praktykuje, bo są lepsze metody konserwacji drewna. Ale prawda jest taka: obraz namalowany na płótnie z włókien syntetycznych pod względem trwałości bije drewno na glowę - będzie praktycznie wieczny (plastik nie gnije). Obrazy prawdziwie sakralne powinno się więc malować na płótnach z polimerów 

Stronę materialną przedstawień sakralnych opisuje Sobór (zapomniałem jaki). Jest tam o mozaikach, malarstwie ściennym i na drewnie.
@polimery,
polimery to przetworzona ropa naftowa lub butelki PET - z których robimy polary.
Butelki PET zostały kanonizowane przez naczelnego ekologa Jorge Bergoglio w encyklice o recyklingu śmieci i dekarbonatyzacji. Więc trop z polimerami może być wielce słuszny i koszer. Jaka teologia takie podobrazie (ze śmieci) 

"Rocznik Podhalański" z r. 1928 o obrazach na szkle malowanych (Konstanty Stecki,  "Ludowe obrazy na szkle", s. 189):

Na Podhalu, a zwłaszcza w bliższych okolicach Zakopanego niema już ich prawie wcale. Bardzo wiele wytłukli sami ich właściciele dzięki energicznej agitacyi w tym kierunku prowadzonej w swoim czasie przez księży, którzy nie mogli prawdopodobnie pogodzić się z pewnymi anachronizmami i błędami, jakie przy malowaniu obrazów przez domorosłych artystów zakraść się musiały. Przy przedstawianiu naprzykład Trójcy Świętej Pan Jezus siedzi raz po prawicy, kiedyindziej jednak po lewicy Boga Ojca, albo też kapłan, dający ślub Matce Boskiej, wiąże ręce oblubieńcom katolicką stułą z krzyżykiem i posiada na głowie wy­soką czapkę, opatrzoną również dwoma krzyżykami; również Ma­tka Boska karmiąca posiada często na szyi łańcuszek z krzyżykiem.
Między innymi bardzo energicznie występował przeciw tym obrazom ks. Stolarczyk, jak o tem wielu górali zapewnia (np. artysta-rzeźbiarz p. Wojciech Brzega.)

Na tym obrazie z ostatnią wieczerzą poniżej (pochodzącym z domu w Osturni na Spiszu) tego nie widać bo słaba reprodukcja, ale na półmisku leży prosię wielkanocne   

Ożywiam stary wątek. Szkoda, że p. Rysia już nie ma na forum (pozdrawiam jeśli czasem tu jeszcze zagląda).

Ad rem: ostatnio ogładałem wykłady youtubowe Instytutu Andegavenum, i natrafiłem tam na wykład o. Lucjana Barkowiaka o sztuce sakralnej w trzech częściach. Wykład w sumie interesujący, choć zdziwiło mnie nieco, że ks. dr tak bardzo wychwala Jerzego Nowosielskiego...

Z treści wykładu wynika, że ks. Bartkowiak prowadzi w Krakowie pracownię mozaiki. Nie znalazłem zbyt wiele przykladów jego dzieł googlując, może ktoś zna jakieś jego prace - czy są w jakichś kościołach w Polsce?

Z ciekawości pogooglowałem, czyżby chodzi o działalność tego o. Bartkowiaka? Jeśli tak to chyba nie ma czym zawracać sobie głowy.
https://www.podrozepokulturze.pl/2022/07/pracownia-mozaiki-krakow-lucjan-bartkowiak/

Wychodzi na to że ma obecnie znacznie lepszy etap niż wcześniej gdy kręcił się wokół Marka Rupnika.

Z ciekawości pogooglowałem, czyżby chodzi o działalność tego o. Bartkowiaka? Jeśli tak to chyba nie ma czym zawracać sobie głowy.
https://www.podrozepokulturze.pl/2022/07/pracownia-mozaiki-krakow-lucjan-bartkowiak/

Ryba jest OK 

Małą kolekcję wrzucam do wątasa, przy okazaji można chyba pokusić się o sformułowanie tezy iż tradycyjnym zwyczajem liturgicznym na terenie Polski który powinien być zachowywany w naszym kraju jest umieszczanie nad ołtarzem obrazu hodegetrii. Dodatkowo nad postacją Matki Bożej powinno znajdować się 12 gwiazd, niekiedy promienie słoneczne zgodnie z opisem niewiasty zawartym w apokalipsie św. Jana  (Ap 12, 1):

Nieco smutna historia:

Na koniec wracamy do góralskiego malarstwa na szkle, które jak wspomniałem inspirowało stylistycznie prezentowane obrazy. Z podhalańskim malarstwem na szkle jest związana jeszcze jedna pouczająca historia. W końcu lat 80-tych XIX wieku w niedzielę przed Wielkanocą, ksiądz Józef Stolarczyk (pierwszy proboszcz zakopiańskiej parafii) nakazał wiernym przyniesienie do kościoła obrazów malowanych na szkle. Potem w uroczystej procesji wierni udali się nad potok, gdzie rozbijano o kamienie „te szkaradne bohomazy”, jak je nazywał ksiądz Stolarczyk. W ten sposób zniszczonych zostało większość zakopiańskich obrazów na szkle [6]. Dziś możemy obejrzeć więcej podhalańskich obrazów w muzeach na Słowacji niż w Polsce. Odrodzenie malarstwa na szkle nastąpiło dopiero po II wojnie światowej, ale nigdy nie odtworzono strat z końca XIX wieku.

Ks. Józef Stolarczyk był dla Zakopanego i Tatr postacią legendarną. Jako duszpasterz, pionier-taternik i turysta, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego, publicysta, założyciel szkoły i cmentarza w Zakopanem trwale i jednoznacznie pozytywnie zapisał się w historii Podhala i Zakopanego. Nie ustrzegł się jednak pokusy oceny rdzennej twórczości ludowej z punktu widzenia człowieka wykształconego. Niech to będzie dla nas współczesnych pouczającą lekcją, aby obrazy często niemodne czy kiczowate umieszczać we właściwym kontekście naszej wiary, historii, kultury i regionu, bez czego ich odbiór jest zawsze niepełny i zubożony.

https://www.creareaude.pl/jak-na-szkle-malowane-malarstwo-podhalanskie/

Matka Boska Kermitowska na aukcji WOŚP. Sąd w Toruniu ogłosił wyrok: nie było obrazy uczuć religijnych

Matka Boska Kermitowska - tak nazwał pan T.S obraz, którego wykonanie zlecił i który wystawił na aukcję WOŚP. Sędzia Aleksandra Marek-Ossowska z Torunia uniewinniła go od zarzutu obrazy uczuć religijnych. Aukcję zakończył od razu, gdy pojawiły się komentarze oburzonych osób.

Obraz z Matką Boską trzymającą na rękach zamiast Jezusa pluszowego Kermita rodem z "Mappet Show" w 2021 roku trafił na aukcję WOŚP. Ówczesny wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski zawiadomił prokuraturę o przestępstwie. Teraz sąd w Toruniu oskarżonego uniewinnił od zarzutu obrazy uczuć religijnych.

Oskarżony T.S. jest fanem Kermita, zbiera kubki, pluszaki, plakaty i wszystko co związane z postacią sympatycznej żaby z "Muppet Show". Zlecając przerobienie obrazu i wystawiając Matkę Boską Kermitowską na internetowej aukcji na rzecz 29. Finału WOŚP zachował się bezrefleksyjnie, ale przestępstwa nie popełnił. Nie doszło tu do obrazy uczuć religijnych, bo sprawca nie działał umyślnie - uznał Sąd Rejonowy w Toruniu.

Wyrok w tej głośnej w całym kraju sprawie sąd ogłosił w grudniu minionego roku. Wraz z uzasadnieniem opublikowany został w Portalu Orzeczeń Sądowych i oznaczony jako nieprawomocny.

O przestępstwie doniósł prokuraturze wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski

Grafika została wystawiona na internetowej aukcji na portalu Allegro w 2021 roku. Dochód ze sprzedaży miał wesprzeć 29. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Obraz na licytację wystawił pan T.S. On też zlecił wcześniej graficzne przerobienie oryginału i wydruk grafiki.

Co przedstawiał obraz? Nazwany został przez wystawiającego "Matka Boska Kermitowska". Przedstawiał Maryję trzymającą na rękach Kermita Żabę, postać z programu "Muppet Show". Autorem oryginału, czyli "Dziewicy z liliami", był francuski malarz William-Adolphe Bouguereau.

Jak ustalił potem sąd, w odpowiedzi na licytację pojawiły się nie tylko podbicia ceny, ale także głosy oburzenia osób, które zgłaszały, że obrażone zostały ich uczucia religijne. Właściciel grafiki w takiej sytuacji aukcję zakończył. Obraz nie został sprzedany, choć pojawiły się oferty kupna.

Sprawę "bulwersującej aukcji na WOŚP", profanacji i obrazy uczuć religijnych zaczęły jednak nagłaśniać prawicowe media. Zaregował też ostro ówczesny wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski. To on zdecydował się zawiadomić prokuraturę o przestępstwie profanacji. Dziś, jak wiadomo, sam ma poważne kłopoty z prawem.

"Skandaliczna licytacja przeznaczona na cele WOŚP. Na jednej z internetowych platform handlowych został wystawiony do licytacji "obraz” profanujący wizerunek Matki Boskiej. W ostatnim czasie mamy niestety do czynienia z wieloma podobnymi chrystianofobicznymi lewackim atakami na chrześcijańskie wartości będące częścią polskiej tradycji i kultury. Postkomunistyczna lewica niestety jak widać nie jest w stanie stworzyć własnych symboli, a jedynie profanować i bezcześcić w imię swoich antywartości te, które są dla wielu Polaków ważne. Widzieliśmy to podczas łamiących prawo pseudoprotestów tzw. Strajku Kobiet. Dlatego mówię stanowcze NIE podobnym żenującym, lewackim inicjatywom mającym na celu obrazę uczuć religijnych (art.196 kk)"- napisał na Twitterze (dziś plaforma X) Marcin Romanowski 6 lutego 2021 roku.

Sąd w Toruniu: postąpił bezrefleksyjnie, ale prawa nie złamał

Sprawą zajmował się Sąd Rejonowy w Toruniu. W procesie pojawiły się konkretne osoby, które czuły się pokrzywdzonymi, bo obrażono ich uczucia religijne. Były to między innymi kobiety pracujące w organizacji broniącej praw chrześcijan oraz gorliwa katoliczka z synem.

Sędzia Aleksandra Marek-Ossowska zeznania tych osób uznała za wiarygodne i zrozumiałe. Oskarżonego T.S jednak uniewinniła od zarzutu obrazu uczuć religijnych. Dlaczego? Bo nie działał umyślnie, a ta celowość właśnie wymagana jest w uznaniu, że ktoś dopuścił wspomnianego przestępstwa.

Sędzia wzięła pod uwagę fakt, że T.S to fan Kermita. Zbiera wszelkie gadżety z nim związane. Jest osoba wierzącą, więc powinien zdawać sobie sprawę z tego, jaką czcią otoczony jest kult Maryi w Polsce. To jednak, że szybko zakończył aukcję obraz, gdy tylko zaczęły się pojawiać negatywne komentarze, sędzia uznał za dowód na to, że nie miał zamiaru niczyich uczuć religijnych obrażać. "Zachował się dość bezrefleksyjnie" - zaznaczyła w uzasadnieniu wyroku.

Oskarżonemu nie można przypisać żadnego z wymaganych postaci zamiaru, które uzasadniałoby przypisanie mu sprawstwa czynu z art. 196 kk. Owszem jego zachowanie można określić jako dość bezrefleksyjne, ale bez wątpienia nie było przestępcze. Sprawca zaś musi być co najmniej być świadomy, że jego zachowanie stanowi okazanie pogardy takiemu miejscu (przedmiotowi czci religijnej) oraz na to się godzić - podkreśliła w uzasadnieniu sędzia Marek-Ossowska.

Co ważne, zadaniem sądu w tej sprawie było zobiektywizowanie uczuć religijnych, które są udziałem przeciętnego chrześcijanina i katolika. "Wyznacznikiem nie będą zatem uczucia osób, które są wyznawcami danej wiary w sposób ultrakonserwatywny i ortodoksyjny, a więc w sposób, który we współczesnym świecie jest marginalny i nie jest udziałem większości osób wyznających daną wiarę. Również wyznacznikiem uczuć religijnych nie będzie stanowisko osób, których zadaniem jest poszukiwanie wszelkich zachowań, które mogą godzić prawa chrześcijan"- zaznaczyła sędzia.

Dodając, że w tej sprawie pokrzywdzone M. U. i P. J. (broniące zawodowo praw chrześcijan) "zajmowały się poszukiwaniem wszelkiego rodzaju ataków na katolików, kierując się jedynie subiektywnymi przekonaniami".

https://nowosci.com.pl/matka-boska-kermitowska-na-aukcji-wosp-sad-w-toruniu-oglosil-wyrok-nie-bylo-obrazy-uczuc-religijnych/ar/c1-19027432

No cóż, skoro skorumpowani sędziowie w "Polin" odmawiają karania takich mętów to sprawiedliwość powinni wymierzać obywatele. Jakby ktoś mu na pysku wyciął nożem "Kermita" to szybko on i jemu podobni nauczyliby się szacunku do tego co święte.