Liber psalmorum czyli wszystko o psalmach

Właśnie skończyłem mój wakacyjny projekt dokładnego "przegryzienia
się" przez psalmy Wulgaty, i natchnęło mnie, żeby założyć wątek
o psalmach. Można tu pisać o następujących rzeczach:

- który polski przekład lubicie Państwo najbardziej?
- czy łaciński przekład Piusa XII ("versio Piana") był dobrym pomysłem?
- czy wersja z nowej Wulgaty zasługuje na powszechną akceptację?
- ulubione fragmenty psalmów
- najtrudniejsze do zrozumienia wersety
- ulubiona muzyka do psalmów
- ...

We wszystkich odnośnikach do psalmów stosujemy numerację
Septuaginty.

Na początek trzy próbki poetyckich przekładów  ps. 126 "Nisi Dominus Aedificaverit Domum".

Kochanowski (http://univ.gda.pl/~literat/jkpsalm/index.htm)
Jesli domu sam Pan nie zbuduje, // Próżno człowiek o nim się frasuje;
Jeśli miasta sam Pan strzec nie będzie, // Próżno czuje straż po blankach wszędzie.

Karpiński (http://books.google.com/books?id=0yQEAAAAYAAJ&dq=Franciszek+KArpi%C5%84ski+psalmy&as_brr=1&client=iceweasel-a&source=gbs_navlinks_s)
Jeżli pomu sam Pan nie zbuduje, // Daremnie nad nim rzemieślnik pracuje;
Jeżeli miasta Pan nie strzeże z góry, //Próżno straż czujna opasuje mury.

Słowacki: http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:S%C5%82owacki/Je%C5%BCeli_ci_pan_nie_zbuduje_domu
Jeżeli ci Pan nie zbuduje domu, // Próżno składają ci cegły mularze;
Jeśli nie broni miasta od pogromu, // Próżno czuwają po szyldwachach straże.

Prawda, że Słowacki zrobił to najlepiej? Szkoda, że nie przetłumaczył całego psałterza...

jesli chodzi o przeklady, to ten z Tysiaclatki "podrasowany" w polskim Brewiarzu przez Marka Skwarnickiego.
poza tym Brandstaetter i Milosz.
a do spiewania Kochanowski.

nic jednak nie przebije
 In exitu Israel de Aegypto,
Domus Iacob de populo barbaro, etc...
zaspiewane w tonie Primus Peregrinus 

Nie widziałem nigdy tłumaczenia Brandstaettera, gdyby Brat miał pod ręką i zechciał wstawić początek ps. 126 dla porównania, byłbym wdzięczny.

A skoro mowa o śpiewaniu Kochanowskiego, to przypomniała mi się jedna rzecz, o którą chciałem zapytać: Mikołaj Gomółka skomponował muzykę do psalmów w przekładzie Kochanowskiego, "Melodie na psałterz polski". Tu i ówdzie można kupić CD z wyborem psalmów z "Melodii", ale czy można gdzieś kupić nagranie całości tego dzieła, tj. wszystkich 150 psalmów? Wiem, że był komplet 4 płyt winylowych z nagraniem wszystkich psalmów (w wykonaniu Cantores Minores Wratislavienses), ale czy wydano to kiedykolwiek również na CD, wie ktoś może?

pardon, dopiero teraz tu zajrzalem: mam ta ksiazke w Krakowie, jak wroce, jak znajde, to wrzuce...

który polski przekład lubicie Państwo najbardziej?

Ja mam troszkę inne pytanie, który Psałterz na Polskim rynku jest najbardziej ceniony?

Psalm 126, 1
Staff:
Jeśli Pan nie zbuduje domu, próżno trudzą się budowniczowie.
Jeśli Pan nie będzie strzegł miasta, próżno czuwają strażnicy.

Brandstaetter:
Jeżeli Pan nie chce zbudować domu, próżny jest wysiłek jego budowniczych.
Jeżeli Pan nie chce strzec miasta, na próżno strzegą go strażnicy.

Miłosz:
Jeżeli Pan nie zbuduje domu, na próżno trudzą się budowniczowie jego.
Jeżeli Pan nie ochroni miasta, na próżno czuwają straże.

Wujek:

Jeśli Pan nie zbuduie domu, próżno pracowali, którzy ji budują.
Jeśli Pan nie będzie strzegł miasta, próżno czuie który go strzeże.

Wujek dodaje jeszcze komentarz: "Żydowie i heretycy budująć i czują, ale próżno: iż Pan nie buduje ani czuje z nimi. Lecz wy katolicy bezpiecznie budujcie. Bo Pan z wami buduje."

Przy okazji: mało kto wie, że nie tylko heretycy, ale i Żydowie  mieli swój przekład polski, autorstwa rabina Izaaka Cylkowa (1883):

Jeśli Bóg nie buduje domu, napróżno trudzą się budowniczowie nim;
jeżeli Bóg nie strzeże grodu, napróżno czuwa straż.

- który polski przekład lubicie Państwo najbardziej?
- czy łaciński przekład Piusa XII ("versio Piana") był dobrym pomysłem?

Był b.dobrym pomysłem, uwielbiam ten przekład.

Przekład Piusowy Psałterza według mnie bardziej nadaje się jako podstawa do tłumaczeń na inne języki: jest po prostu bardziej zrozumiały niż wersja Wulgaty (w 1. wydaniu BT psalmy tłumaczono nie z oryginału, a właśnie z psałterza A. Bei). Jednak w odmawianiu lepszy jest stary Psałterz gallikański z Brewiarza: widać wyraźnie, że jest stworzony do głośnego odmawiania, ma swój rytm. Psałterz Piusowy, mimo swej cycerońskiej klasycznej łaciny jest ewidentnie stworzony przy biurku, bardziej przez naukowców, niż praktyków: mnie przynajmniej odmawia się go ciężej, natomiast do samego czytania "oczami" jest niezły. Szkoda tylko, że trochę zbyt dogmatycznie pousuwano w nim niektóre wrośnięte w tradycję kościelną wyrażenia, na rzecz "lepszej zrozumiałości": np. "sceptrum" zamiast "virga", "salvator" zamiast "salutare" itp.

Mikołaj Rej (Psałterz Dawidów, który snadź jest prawy fundament wszystkiego pisma krześcijańskiego...):
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=20859&from=&dirids=1&ver_id=&lp=2&QI=
By sie kto napilniej starał, aby co narychlej dom swój budował, próżne to jego będzie staranie, jeśli jemu Bóg tego nie pomoże.
By też napilniej kto strzegł miasta swego, próżne to strzeżenie, jeśli Boska straż nad niem nie będzie.

Żołtarz Dawidów, przez Mistrza Valanthego Wróbla z Poznania na rzecz polską wyłożony:
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=72797&from=FBC
Jestliby Pan Bóg nie zbudował domu, próżno by pracowali ci, którzy go budują.
Jestliby Pan Bóg nie strzegł miasta, próżno czuje ten, który go strzeże.

Co do psałeterza Piusa XII, to zgadzam się w pełni, że jest bardziej zrozumiały. Mnie się też podoba, choć momentami jest "przedobrzony".

Jest jeszcze inny bardzo dobry przekład łaciński, autorstwa jezuity Francisco Zorella, z 1932r. Z jakichś przyczyn nie zyskał on popularności, choć wg mnie jest lepszy od "versio Piana".

A co do psałterza Wulgaty, to wiadomo, że ma sporo błędów, które irytują chyba każdego, kto jako-tako poznał łacinę. Św. Hieronim wiedział o tym dobrze, i chciał go poprawić, ale mu nie pozwolono. Moim zdaniem szkoda, że tak się stało: powinien był się uprzeć i wprowadzić swój przekład "juxta Hebraicam" do kanonu Wulgaty, zamiast psałterza Gallikańskiego.

A tak, zostaliśmy z Psalterium Gallicanum już pewnie po wsze czasy, i, jak mówią informatycy, "bugs became features" :-)

Reanimacja (bardzo) starego wątku.

Przeglądając strone bibliepolskie.pl natrafiłem na poetyckie tłumaczenie psalmów pokutnych autorstwa Wincentego Pola, http://bibliepolskie.pl/teksty_bp/show_tekst.php?f=pol_siedm_psalmow. Nie wiedziałem, że coś takiego istnieje. Bardzo mi się spodobały, więc ku pokrzepieniu serc wstawiam ps. VI, Domine ne in furore tuo arguas me. Piękny jest język polski...

      PSALM 6.

Nie karz mnie Panie w Twej zapalczywości,
A w rozgniewaniu nie bierz pomsty ze mnie:
Ale się zmiłuj, uzdrów mnie tajemnie!
Boć udręczone są Panie me kości....
I dusza moja jest bardzo strwożona,
Pókiż mnie trzymać będziesz na katusze?
Obróć się Panie a wyrwij mą duszę,
Wybaw i przyjmij do Twojego łona.
Do miłosierdzia Twego przyjm mnie w Niebie,
Bo gdy nieprawy tę ziemię posiędzie:
Kto w ówczas w śmierci pamiętać na Ciebie?
A w piekle, Panie, kto Cię chwalić będzie?
Ja pracowałem we wzdychaniu mojem
Duchem ku Tobie, Boże wielkiej mocy!
Będę polewał pościel łez mych zdrojem,
Będę umywał łoże każdej nocy.....
Oko me, Panie, od zapalczywość!
Jest zatrwożone - bom zaparł miłości
Wszystkie w mych piersiach - w jednej żyjąc ziemi,
Jam się zastarzał z wrogami wszystkiemi.

Ale odstąpcie wszyscy już odemnie,
Co przeciw Panu nieprawość czynicie!
Bo głos mych płaczów wysłuchał tajemnie
I mą modlitwę Pan już przyjął skrycie....
Przeto niech będą srodze pohańbieni
Nieprzyjaciele - i niech złe obrzydzą;
Niech będą wszyscy wielce zatrwożeni,
Niech się nawrócą i prędko zawstydzą.....

Możliwe, że Pana albo kogoś to zainteresuje - kompletny Psalterz Karpińskiego:
 
https://vocatio.com.pl/pl/p/Psalterz/793

Nie wiedziałem ile tych psalmów jest mi znanych z liturgii i pieśni koscielnych dopóki nie sięgnąłem po Karpińskiego.

autorstwa jezuity Francisco Zorella, z 1932r.

Franciszka lub Franca, bo był Niemcem(Wirtemberczyk)

Św. Hieronim wiedział o tym dobrze, i chciał go poprawić, ale mu nie pozwolono. Moim zdaniem szkoda, że tak się stało: powinien był się uprzeć i wprowadzić swój przekład "juxta Hebraicam" do kanonu Wulgaty, zamiast psałterza Gallikańskiego.

Co znaczy - mu nie pozwolono? Kto mu nie pozwolił?

Czy jeronimski przekład podług żydostwa jest znacznie lepszy od galikany?


Nie znalazłem w góglu przekładu Zorella. Gdzie można się z nim zapoznać?

Franciszka lub Franca, bo był Niemcem(Wirtemberczyk)

W katalogach bibliotecznych i bibliografiach występuje często jako Francisco Zorell. Może dlatego, że spędził sporo czasu we Włoszech, będąc profesorem w Pontyfikanym Instytucie Biblijnym, a może dlatego, że swoje łacińskie książki podpisywał "auctore Francisco Zorell, S. I.", co jest ablatywem od "Franciscus", a niewtajemniczeni o tym nie wiedzieli.

Co znaczy - mu nie pozwolono? Kto mu nie pozwolił?

Czytałem, że stara wersja psalmów była już tak wówczas zakorzeniona, że poprawiona wersja spotkała się z bardzo wielkim oporem. Czyj to był opór dokładnie, to nie wiem, ale pewnie w Rzymie.

Czy "juxta Hebraicam" jest znacznie lepszy, to rzecz nieco subiektywna, ale w każdym razie pewne oczywiste błędne frazy były tam poprawione. Postaram się poszukać i wstawić przykład.

Nie znalazłem w góglu przekładu Zorella. Gdzie można się z nim zapoznać?

He he, są rzeczy na niebie i ziemi, których nie ma w googlu  Żeby sobie poczytać psalmy Zorella, trzeba kupić w antykwariacie papierową książkę, wydanie z 1928 r.  Na srajfonie się nie da 

Wstawię jutro próbkę.